Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, które nazywamy spadkobiercami. Dziedziczenie następuje zatem niezależnie od tego czy sporządzono w tym przedmiocie jakiekolwiek dokumenty. Dochodzi do niego z mocy prawa z chwilą otwarcia spadku, tj. z chwilą śmierci spadkodawcy. W interesie spadkobierców jest jednak uzyskanie stosownego dokumentu potwierdzającego nabycie przez nich praw do spadku. W ten sposób będą mogli bowiem wykazać swoje następstwo prawne po spadkodawcy.
Zgodnie z art. 1027 kodeksu cywilnego, względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia. Na gruncie polskiego prawa stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić na mocy postanowienia wydanego przez sąd po przeprowadzeniu rozprawy. Alternatywą potwierdzenia praw do spadku w drodze postępowania sądowego jest sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. W większości przypadków od spadkobierców będzie zależeć, które postępowanie wybiorą. Jednak możliwość przeprowadzenia postępowania przed notariuszem została przez ustawodawcę w pewien sposób ograniczona.
Przede wszystkim ten tryb postępowania będzie dotyczyć spraw niespornych. Zgodnie bowiem z art. 95 b ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie, przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób zainteresowanych. W protokole musi zostać zawarte zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu. Osobami zainteresowanymi – w rozumieniu art. 95 aa ustawy – są osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Jednocześnie należy mieć na względzie, że odrzucenie spadku lub zapisu windykacyjnego oraz uznanie za niegodnego powoduje utratę statusu osoby zainteresowanej, a zatem uczestniczącej w czynności poświadczenia dziedziczenia.
Po drugie, notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych. Nie jest zatem możliwe przeprowadzenie notarialnego poświadczenia dziedziczenia w przypadku dziedziczenia na podstawie testamentów : ustnych, wojskowych, czy tzw. podróżnych, tj. sporządzonych na polskim statku morskim lub powietrznym.
W takich przypadkach należy skorzystać z sądowego trybu postępowania, składając odpowiedni wniosek. Sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi. Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. W toku postępowania, Sąd odbiera tzw. zapewnienie spadkowe składane przez zgłaszającego się spadkobiercę. Może ono być przyjęte za dowód tego, że nie ma innych spadkobierców. Jeżeli zapewnienie nie było złożone albo jeżeli zapewnienie lub inne dowody nie będą uznane przez sąd za wystarczające, postanowienie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku
może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie.
Na zakończenie warto wspomnieć, iż stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.
Najnowsze komentarze