Alimenty dla dziecka – prawo czy obowiązek rodzica?

Nawet trudna sytuacja materialna i życiowa rodziców nie zwalnia ich od obowiązku świadczenia na potrzeby dzieci. Rodzice obowiązani są dzielić się z dziećmi nawet bardzo szczupłymi dochodami.
Zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych każdego dziecka jest kwestią kluczową. Obowiązek ich zaspokojenia spoczywa na obojgu rodzicach, a wynika z art. 133 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z treścią tego przepisu „rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.” Obowiązek alimentacyjny rodziców jest niezależny od tego, czy dziecko urodziło się w małżeństwie, czy też nie. Dodatkowo – wbrew pojawiającemu się niekiedy przekonaniu – obowiązek ten nie jest związany wyłącznie z wiekiem dziecka, gdyż nie ustaje automatycznie z osiągnięciem przez nie pełnoletności. Podstawowe znaczenie ma bowiem uzyskanie przez dziecko możliwości samodzielnego utrzymania się. Co więcej, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego „Dziecko, które osiągnęło nie tylko pełnoletność, ale zdobyło także wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy zawodowej, pozwalającej na samodzielne utrzymanie, nie traci uprawnień do alimentów, jeżeli np. chce kontynuować naukę i zamiar ten znajduje uzasadnienie w dotychczas osiąganych wynikach” (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2000r., I CKN 1538/99). Z drugiej strony należy wyjaśnić, iż rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli nie dokłada ono starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Nie jest to jedyny wyjątek od wskazanej na wstępie reguły. Warto bowiem w tym miejscu odnieść się także do takich sytuacji, w których rodzic pomimo starań i chęci pomocy pełnoletniemu dziecku z różnych przyczyn nie jest w stanie zapewnić mu środków utrzymania. Zawarta w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym regulacja daje wówczas rodzicom możliwość uchylenia się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem.

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb dziecka, a z drugiej strony od zarobkowych i majątkowych możliwości rodzica. Z tego powodu nie sposób podać jednej kwoty alimentów, które powinny zostać ustalone dla dziecka w określonym wieku.Ustalenie wysokości alimentów zawsze wymaga indywidualnego podejścia. Należy także zwrócić uwagę na to, że wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach
rodzica o jego utrzymanie lub wychowanie. W takim wypadku świadczenie alimentacyjne drugiego rodzica polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania dziecka. Niestety, chyba każdy z nas zetknął się chociaż raz z sytuacją, gdy rodzic nie wypełnia właściwe swoich obowiązków wobec dziecka. Sytuacje takie zasadniczo związane są z rozpadem związku, który rodzice tworzyli. Doświadczenie wskazuje, iż ciężar wychowania i utrzymania dziecka spada w większości przypadków na matkę. Rodzice mogą wspólnie ustalić, który z nich i w jakiej części będzie łożył na utrzymanie ich wspólnego dziecka. Kiedy jednak takie próby kończą się niepowodzeniem, pozostaje sądowe dochodzenie alimentów. O tym, jak sobie z tym poradzić postaram się napisać w kolejnych artykułach.